تصور کنید در حال انجام کار مورد علاقه خود هستید،آنقدر محو فعالیت خود شده اید که متوجه گرسنگی، تشنگی و حتی گذر زمان نشدید و وقتی کار خود را به اتمام رسانده اید احساس خوشحالی و شادی دارید، به این حالت در علم روانشناسی Flow یا غرقگی گفته می شود که تجربه آن می تواند به یکی از دل پذیرترین خاطرات زندگی شما تبدیل شود. اما مهارت غرقگی یعنی چه و چطور می توان آن را تجربه کرد؟
غرقگی یا Flow چیست؟
بهترین لحظات زندگی، معمولا زمانی تجربه می شوند که بدن و ذهن ما در یک تلاش داوطلبانه و بدون اجبار بیرونی ،کاری دشوار و ارزشمند را انجام می دهد و به پایان می رساند . به این حالت ، غرقگی یا تچان می گویند. به عبارت ساده تر، غرقگی یا FLOW به حالتی گفته می شود که شما آنقدر در کار خود غوطه ور می شوید که از دنیای اطراف جدا شده و متوجه گذر زمان نمی شوید. غرقگی مفهومی برگرفته از روان شناسی مثبت است که در آن، فرد با سطحی از مهارت یا تمرکز و با هوشیاری کامل در یک فعالیت درگیر می‌شود، در این حالت افراد دچار خلسه می شوند. مطمئنا این حس را همه ی ما به دفعات در زندگیمان تجربه کرده ایم.
در این مقاله، جزئیات این تجربه جذاب را با هم بررسی کرده و روش هایی را معرفی می کنیم که به شما کمک می کنند تا بیش از گذشته غرقگی را در زندگی کاری و روزمره خود تجربه کنید.
فهرست مطالب
نظریه غرقگی یا تچان در دهه های 1970-1980 میلادی شکل گرفت، زمانی که روانشناس مجارستانی میهالی چیک سنت میهای (Mihaly Csikszentmihalyi) مجذوب هنرمندانی شد که آنقدر در کار خلاقانه خود محو می شدند که گذر زمان را حس نمی کردند و حتی غذا، آب و خواب را هم نادیده می گرفتند. او در طی تحقیقاتش متوجه تجربه مشابه ای در دانشمندان، ورزشکاران، نویسندگان و تمام افرادی که مشغول کار معنی داری بودن شد و بر اساس آن یک حالت ابر-تمرکز و مشغولیت کامل را به این صورت توصیف کرد: تجربه بهینه (OPTIMAL EXPERIENCE)
در ادامه با بررسی چندین مقاله تخصصی، چکیده ای از مهم ترین مفاهیمی که باید درمورد غرقگی بدانید را دسته بندی کرده ایم تا با مطالعه آن ها و استفاده از تکنیک هایی علمی آن، بتوانید این حس دلپذیر را بارها و بارها در زندگی روزمره خود تجربه کنید.
چرا باید به غرقگی رسید؟
بالاترین محرک در فعالیت های شما غرقگی است. زمانی که شما حالت غرقگی را در فعالیت های خاص خود مانند شغل مورد علاقه یا یک مهارت تجربه می کنید، اعتماد به نفس و میزان بازدهی شما افزایش می یابد و در نتیجه آن کار مورد علاقه ی خود را صرفا برای محرک های درونی انجام می دهید نه محرک های بیرونی! شما توقع سود و درآمدی ندارید، پاداش شما انجام کار است و در حقیقت با خوشحالی و رضایت ، کارتان را انجام می دهید. وقتی رضایت در زندگی شما جاری شود کیفیت زندگی
چطور می توان غرقگی را تجربه کرد؟
حتما از خود می پرسید چگونه می توانیم غرقگی را در خود ایجاد کنیم! کار دشواری نیست اما باید چند مهارت کلیدی را یاد بگیرید و به خوبی از آن ها استفاده کنید. پس با دقت به ادامه ی متن توجه کنید.
مهارت های کلیدی غرقگی
1-متمرکز بودن
اولین نکته ای که بسیار مهم است و باید همیشه به آن توجه کنیم تمرکز است. شما باید تمرکز کامل روی بدن و ذهن خود داشته باشید، اگر عاملی در محیط اطراف برای حواس پرتی باشد، نمی توانید غرقگی را تجربه کنید. بنابراین، برای تجربه این حالت باید از زندگی مدرن فاصله بگیرید. اولین گام این است که تلفن هوشمند خود را خاموش کنید. شما باید از هر چیزی که باعث می شود که دچار پرش افکار شوید دوری کنید. مطمئنا نسبت به خود شناخت کافی دارید، اینکه در چه ساعاتی از روز تمرکز و انرژی بیشتری دارید، پس روی این ساعات برنامه ویژه داشته باشید و تمرکز کردن را تمرین کنید. از آنجایی که در حال یادگیری این مهارت هستید نیازی نیست در جلسات اولیه زمان زیادی صرف کنید، 15 تا 20 دقیقه در شروع کار کافی است اما در جلسات بعدی این زمان را افزایش دهید.
2-هم راستا بودن چالش با سطح مهارت :
گام بعدی این است که باید چالشی را انتخاب کنید که با سطح مهارت شما مطابقت داشته باشد. یعنی وقتی چالشی بزرگتر از سطح مهارتی خود انتخاب می کنید مضطرب و استرسی می شوید و اعتماد به نفس خود را از دست می دهید و علاقه ای به ادامه کار نخواهید داشت. از سوی دیگر، هنگامی که چالش انتخابی از سطح مهارت خیلی کمتر باشد، حوصله شما سر رفته و نمی توانید روی اجرای آن تمرکز کنید. چالش وقتی ساده باشد دیگر شما انگیزه ای برای ادامه ندارید و آن را به اتمام نمی رسانید. پس چالشی را انتخاب کنید که نه آنچنان پیچیده و دشوار باشد و نه خیلی ساده و پیش پا افتاده، در عین تسلط، زوایای جدیدی را برای تجربه های جدید و ارزشمند فراهم کند.
3- علاقه :
مهارت و چالشی را انتخاب کنید که به آن علاقه دارید. علاقه به کار، شما را به ادامه دادن و تلاش بیشتر سوق می دهد و باعث می شود دشواری را نادیده بگیرید. در این شرایط مغز آبشار عظیمی از هورمون ها را آزاد می کند و مقادیر زیادی از نوراپی نفرین، دوپامین، اندورفین، سروتونین به سیستم ما هجوم می آورند. این مواد شیمیایی، عوامل اصلی ایجاد کننده لذت و افزایش عملکرد هستند و تأثیرات قابل توجهی بر خلاقیت فرد دارند.
4-شناسایی استعداد ها:
در آزمون های روانشناختی و شخصیت شناسی شرکت کنید و لیستی از کارهایی که می توانید انجام دهید را بر روی کاغذ بنویسید. نتایج این آزمون ها و اطلاعاتی که در این بخش جمع آوری می کنید به شما کمک می کنند تا مهارتی را انتخاب کنید که در آن توانایی لازم را دارید. استعداد هدیه خداوند به شماست و استفاده کردن از آن هدیه شما به خداوند است.
5-گرسنگی و خواب :
آخرین نکته که شاید خیلی مهم هم به نظر نرسد اما تاثیر بالایی در کم توجهی و حواس پرتی شما دارد، گرسنگی و کمبود خواب است. پس سعی کنید برنامه غذایی و استراحت خود را کاملا منظم و زمان بندی شده تنظیم کنید و نسبت به آن متعهد باشید. غذای سالم و کافی بخورید و به مقدار کافی بخوابید تا بدن شما از سطح انرژی کافی برخودار باشد.
چه کسانی می توانند غرقگی را تجربه کنند؟
ظرفیت تجربه غرقگی می تواند در افراد متفاوت باشد. مطالعات نشان می دهد کسانی که دارای شخصیت خود جوش هستند، غرقگی بیشتری را تجربه می کنند. چنین افرادی تمایل دارند که کارها را به خاطر خود انجام دهند نه اینکه در پی اهداف بیرونی باشند. این نوع شخصیت ها با مهارت های برجسته مانند علاقه زیاد به زندگی، پشتکار و خود بینی پایین نسبت به دیگر افراد متمایز هستند. در تحقیقات اخیر که ارتباط بین غرقگی و پنج ویژگی شخصیتی را مورد بررسی قرار داده است، محققان رابطه منفی بین غرقگی و روان رنجوری و یک رابطه مثبت بین غرقگی و وظیفه شناسی یافتند. به بیانی ساده تر افراد عصبی که بیشتر در معرض اضطراب و انتقاد از خود هستند، حالت غرقگی کمتری را تجربه می کنند. در مقابل، افراد وظیفه شناسی که بیشتر وقت خود را صرف تسلط بر کارهای چالش برانگیز می کنند، بخش مهمی از تجربه ی غرقگی را در محل کار خود تجربه می کنند. افرادی که بر توانایی های خود آگاه اند، سعی می کنند توانایی های خود را ارتقاء دهند یا در تلاش برای فرا گرفتن مهارت های جدید هستند همین عامل موجب می شود تا بیش از سایرین غرقگی را تجربه کنند. فراموش نکنید که غرقگی تجربه ای نیست که ما در لحظه متوجه آن شویم، معمولا بعد از اینکه مقطع آن گذشت، تازه به ذهنمان می رسد که چقدر لحظات جالب و شگفت انگیزی را گذراندیم.
برای اندازه گیری میزان روان رنجوری و وظیفه شناسی میتوانید از تست نئو به صورت رایگان استفاده کنید.
تحقیقات نشان داده که بین غرقگی و روان رنجوری یک رابطه منفی قوی و بین غرقگی و مسئولیت پذیری یک رابطه مثبت قوی وجود دارد. این دو مهارت همچنین از مهم ترین مولفه های مهارت های نرم بوده که در اکثر سازمان ها به عنوان معیار جذب و استخدام استفاده می شود. برای تقویت این دو مهارت ابتدا باید سطح آن ها را خود ارزیابی کنید.
آزمون NEO یکی از معنبرترین مراجع ارزیابی این دو مهارت است که همین الان می تواند کاملا رایگان در این آزمون شرکت کنید!
آیا برای تجربه مهارت غرقگی به ابزار خاصی نیاز است؟
جواب به این پاسخ خیر است. شما اگر از مهارت کافی برخوردار باشید غرقگی را تجربه می کنید، به طورمثال بافتنی کردن، قلمه زدن گیاهان آپارتمانتان ، نقاشی کردن یا خطاطی و …،تجربه همین کار های به ظاهر ساده اما با ظرافت زیاد که نیاز به مهارت کافی و تمرکز بالا دارد، شما را به حالت غرقگی می برد. نیازی نیست هزینه های گزافی بابت تجربه غرقگی بپردازید. بیشتر از خودتان مایه بگذارید تا ابزار و وسایل گران قیمت اطرافتان! چرا یک دونده ی دو استقامت در گرمای هوا احساس رضایت می کند اما تماشاچی که در بهترین جایگاه حضور دارد از شرایط خود خشنود نیست؟ پاسخ دادن به این سوالات فهم این مطلب را آسان تر می کند که تجربه چگونه شکل می گیرد تا کیفیت زندگی را بهبود بخشد.
خصوصیات کار در غرقگی
کاری که شما انجام می دهید باید خصوصیاتی داشته باشد که مهارت غرقگی در آن قابل مشاهده باشد و شما باید با این خصوصیات آشنا باشید. مهارت های شما باید هم راستا با روحیه و هوش فردی باشد. در ادامه ویژگی هایی را معرفی می کنیم که اگر یک کار آن ها را داشته باشد، پتانسیل تبدیل شدن به یک تجربه لذت بخش غرقگی را خواهد داشت.
- کار باید از نظر شما ذاتا ارزشمند باشد، شما الزاما هنگام کوتاه کردن چمن های حیاط یا تمیز کردن اتاق خود حالت غرقگی را تجربه نمی کنید مگر اینکه از این کار لذت ببرید!
- شما باید اهداف مشخص و احساس پیشرفت داشته باشید، اگر خودتان اهداف را تعیین کنید بهتر است. اگر در آغاز هر کاری هدفی نداشته باشید مسیر برایتان بی معنا می شود.
- کار باید بازخورد واضح و آنی داشته باشد. شما باید بدانید چه کار می کنید و کجا می روید، در هر لحظه شما باید مسیر را مورد ارزیابی قرار دهید و نتیجه کار خود را سریع دریافت کنید.
- چالش پیش رو باید متناسب با مهارت های درونی شما باشد. اگریک کار خیلی ساده باشد ممکن است شما بی علاقه یا کسل شوید، اگر کار خیلی سخت باشد، عصبی می شوید. هدف این است که سطح مهارت با کار مد نظر همخوانی داشته باشد. فعالیتی را انتخاب کنید که شما را به چالش بکشاند. در جهان امروز سرعت پیشرفت همانند سرعت نور است، شما علاوه بر تقویت مهارت های خود باید مهارت های جدیدی را نیز کسب کنید.
چالش هایی شما را به سمت غرقگی سوق خواهند داد، که متناسب با توانایی ها، استعدادها و علاقه شما باشد و در کنار آن بتواند زمینه تجربه مهارت های جدید را فراهم کند. برای پیدا کردن چنین چالش هایی باید ابتدا استعدادهای خود را به خوبی بشناسید.
هوارد گاردنر تصور اشتباه درمورد هوش را کنار زد و ارائه نظریه هوش های چندگانه، استعدادها و علایق هر فرد را در 8 حوزه مختلف ارزیابی کرد. همین الان کاملا رایگان در این آزمون شرکت کنید و هوش های مختلف خود را ارزیابی کنید.
کلام آخر
برای شادی روحتان کاری انجام دهید که غرقگی را در آن تجربه کنید، خستگی و گذر زمان را متوجه نشوید و از سختی کار ناله نکنید. کاری را انتخاب کنید که در آن بتوانید رضایتمندی را تجربه کنید و هم راستا با قلب و روحتان باشد و البته کاری باشد که شما را به چالش بکشاند.
میزان مهارت و چالش در غرقگی باید زیاد باشد. برای یک کودک ، ممکن است، اوج این تجربه در لحظاتی باشد که با انگشتان لرزان قطعه اسباب بازی خود را برداشته و روی قطعه ای دیگر می گذارد. برای یک شناگر، وقتی که رکورد خود را می شکند، برای یک بازیگر، زمانی است که نقش خود را به زیبایی ایفا می کند. برای هریک از ما، هزاران فرصت و چالش وجود دارد که مرز های گذشته خود را توسعه دهیم. یکی از مهم ترین پایه های یک زندگی خوب تجربه ی غرقگی است. بعضی افراد به کمک غرقگی، از زندگی خود بیشتری لذت ممکن را می برند و حتی موفق می شوند که در شغل، روابط و امور روزمره خود مهارت غرقگی را تجربه کنند.
به نظر شما بهترین شغل دنیا چیست؟
تا به الان در چه فعالیت هایی توانسته اید غرقگی را تجربه کنید؟
همین الان دست به قلم شوید و یک کامنت را بهانه کنید تا به ذهن خود دستور دهید تا بیش از گذشته به دنبال غرقگی باشد!
