تا به حال شده به دنبال کسی باشید که به حرفهایتان گوش بدهد، نه اینکه فقط شنونده باشد؟! کاملا واضح است که این دو حالت یکی نیستند و قطعا شما هم آن را درک کرده اید! مهارت گوش دادن فعالانه، هنری برای برقرار کردن روابط اجتماعی موثر با دیگران است. ما در این مقاله قصد داریم ضمن بیان تفاوت بین گوش دادن و شنیدن، به نحوه تقویت و مزایای آن بپردازیم. اگر شما هم دغدغه کیفیت رابطه هایتان را دارید تا بتوانید افراد را آسان تر به خودتان جذب کنید، با ما در ادامه این مقاله همراه باشید.
فهرست مطالب
گوش دادن فعال چیست؟
گوش دادن فعال، یک توانایی اجتماعی بسیار مهم است. داشتن این مهارت سبب ایجاد همدلی و صمیمیت بین افراد میشود. در حقیقت عامل اصلی ایجاد روابط مثبت با اطرافیان به شمار می رود. گوش دادن فعال، کلید طلایی همه ارتباطات اثر گذار است. بطوریکه هسته اصلی یک موضوع مشخص می شود، سپس با عمق و تفکر بیشتری به بررسی مسئله مورد نظر می پردازیم.
بنابراین وقتی به اصطلاح “شش دُنگ حواستان” را به مخاطب داده و خود را درگیر صحبت هایش می کنید، عمل گوش دادن فعالانه رخ می دهد.
گوش دادن و شنیدن چه تفاوت هایی دارند؟
همان طور که در ابتدای این مقاله ذکر کردیم، هنر گوش دادن با شنیدن، یکسان نیست و تفاوت هایی دارند.
شنیدن، یک مهارت کاملاً فیزیولوژیک است که با فعال شدن سنسورهای شنوایی و توسط گوش انسان، صورت می گیرد. البته در گوش دادن فعالانه نیز، شنیدن اتفاق می افتد؛ ولی این شنیدن با تجزیه و تحلیل ذهن همراه است. این فعالیت ها و تجزیه و تحلیل های ذهنی، همگی در مغز انجام می شوند.
می توان گفت شنیدن، مثل دیدن بدون توجه عمیق است. در حالیکه گوش دادن فعال، شامل دیدن همراه با توجه خواهدبود که این نوع دیدن و توجه، درک و فهم شخص را افزایش می دهد.
هدف از گوش دادن به صورت فعالانه چیست؟
اگر قصد رسیدن به هدف خاصی دارید، از ترفند گوش دادن فعالانه غافل نشوید!شما می توانید با گوش دادنِ فعال یک موضوع یا سوال، بهتر تصمیم گیری کرده و پاسخ درست تری را بدهید. همچنین باعث می شود تا بتوانید خودتان را بهتر با محیط اطراف وفق دهید.
یک لحظه تصور کنید که توانایی گوش دادن فعال وجود نداشت، قطعا ارتباطات شما محدود، دشوار و ناقص می شدند و حس رضایت از زندگی، از بین میرفت. اگر شما به هنر گوش دادن فعال بها دهید، دوستانتان را ترغیب می کنید تا افکارشان را بیان کنند. این امر منجر به استحکام و تقویت تعامل های مثبت و مفید می شود.
از دیگر اهداف گوش دادن فعال، این است که برای شما این امکان را به وجود می آورد که در مواقع لزوم، سؤالات خوبی بپرسید و اطلاعات جالبی کسب نمایید. ارائه ی پاسخ هایی همراه با بصیرت و بینش کامل، نتیجه توجه به صحبت های گوینده است .
به طور کلی کیفیت توجه کردن شما، کیفیت تفکر مخاطبانتان را تعیین می کند. این توانایی به شما کمک می کند که از طریق درک شرایط و احساسات اطرافیان، اعتماد سازی کنید.
دلایل اهمیت داشتن مهارت گوش دادن فعالانه
فراموش نکنید، مهارت گوش دادن فعالانه تاثیر بسزایی بر تمامی جنبه های اساسی و مهم زندگی می گذارد. در ادامه، چند مورد از نکات مثبت هنر گوش دادن فعال بر جوانب حیاتی زندگی را شرح داده ایم که دلایل اهمیت داشتن مهارت گوش دادن فعالانه را به وضوح نشان می دهند:
1- تاثیر مثبت بر روابط اجتماعی: مهارت شما در برقراری ارتباط با دوستان یا اعضای خانواده، یک توانایی اجتماعی ارزشمند است. این توانایی موجب می شود که شما با صبر و حوصله به سخنان اطرافیان گوش دهید و زمانی به آنها پاسخ یا راهکارهایی ارائه کنید که خودشان، واقعا دوست دارند شنیده شوند. در پروسه ی گوش دادن به صورت فعال، مکالمه بیشتر باید در مورد مخاطب باشد نه خود شما! این نکته به خصوص در زمانی که طرف مقابل یک مشکل عاطفی دارد، بیشتر اهمیت می یابد.
2- ایجاد تاثیرات مثبت در محل کار: هنر گوش دادن فعال به خصوص در مشاغلی که جنبه ی ارتباطی یا نظارتی دارند، حائز اهمیت است. این ترفند در این گونه مشاغل، سبب می شود که شما بتوانید مسائل و مشکلات را به بهترین شکل درک کرده و راهکارها و راه حل های مناسبی ارائه دهید. همچنین منجر به همکاری بهتر میان شما و سایر همکارانتان می شود و میزان صبوریتان را نیز به نمایش می گذارد.
3- داشتن تاثیرات مثبت در جامعه: تکنیک های مربوط به گوش دادن فعال، روابط شما را با دوستانتان توسعه میدهند. چند مورد از تکنیک های گوش دادن فعال به شرح زیر هستند:
- شفاف سازی
- پرسیدن سوالات باز
- تماشا کردن زبان بدن دیگران
- تامل کردن
- جست و جو کردن
بررسی مزایای گوش دادن فعالانه
1- شکل گیری روابط: گوش دادن فعال، باعث می شود، افراد اینگونه برداشت کنند که شما برایشان ارزش و احترام قائل هستید و آن ها را به خوبی درک می کنید. این موضوع در واقع، شکل گیری تعامل و ارتباطی عمیق را رقم خواهد زد. همچنین گوش دادن به صورت فعالانه، سبب گفت و گوهای بیشتری بین شما و اطرافیان شده و باعث صمیمیت بینتان میشود. برای برقراری هر چه بهتر ارتباطات با دیگران، در کنار گوش دادن فعالانه، بازخوردهای مناسبی را نیز در مواقع لزوم به آن ها ارائه دهید. این کار نشان دهنده ی همدلی شما و همچنین درک درست مخاطبان است.
2- کمک به خود و دیگران:
نویسنده معروف “رومن گاری” می گوید:< گوش دادن تنها راه کمک به یک انسان است>
کسی که با تمرین، مهارت گوش دادن فعالانه را به دست آورده، به بهترین شکل می تواند اعتماد سازی کند و از این طریق، استحکام و پایداری روابط خودش را تضمین می کند.
3- به وجود آمدن ایده های جدید: سخنان هر شخص، می تواند ایده های نو و جدیدی را در ذهنتان به وجود بیاورند. شما از طریق گوش دادن فعالانه به سخنان اطرافیان، می توانید از بین جمله ها یا کلمات به دنیای جدید و دیگری وارد شوید و ایده های خلاقانه و تازه ای را کشف و شناسایی نمایید.
لازم به ذکر است که موارد بالا، تنها تعداد اندکی از فواید خوب گوش دادن هستند و هنر گوش دادن فعال، مزایای بسیار زیاد دیگری نیز دارد.
نحوه ی تقویت کردن گوش دادن فعالانه
شما در بخش های قبل، دیدید که گوش دادن به صورت فعال چه مزایایی دارد و چه قدر می تواند بر کیفیت زندگی هر شخص، تاثیرات مثبت یا منفی بر جای بگذارد. برای تقویت توانایی گوش دادن فعال، میتوانید راهکارهای زیر را مدنظر قرار دهید:
1- پرهیز از قضاوت عجولانه:
حسین پناهی در دلنوشته هایش می گوید:
دل آدم چه گرم می شود، گاهی ساده!
به یک دلداری کوتاه
به یک تکانِ سر، یعنی تو را می فهمم
به یک گوش دادن خالی، بدون داوری!
هرگز طرف مقابل را قضاوت نکنید، از قطع کردن حرف هایش بپرهیزید زیرا موجب می شود که منظور او را اشتباه برداشت کنید.
2- برقراری رابطه ی چشمی: همواره با مخاطبانتان، ارتباط چشمی برقرار کنید. برقراری این گونه ارتباط، نشان دهنده احترام و توجه شما به آنهاست. سعی کنید از عواملی که باعث حواس پرتی شما می شود، دوری کنید و 100% توجهتان را به سخنان طرف مقابل، معطوف کنید.
3- سوال پرسیدن: خوب گوش بدهید تا بتوانید سؤالات خوبی بپرسید. این کار، نشان دهنده اهمیت قائل شدن برای سخنان آنها است.
4- تأیید گوینده در زمان گوش دادن به سخنان او: با کلماتی همچون “موافقم” یا “دقیقا”، حرفهای طرف مقابل را تایید کنید. اینطوری می توانید نشان دهید که او را درک می کنید.
5- خلاصه کردن سخنان دیگران: بعد از اتمام سخنان شخص مقابل، خلاصه ای از حرف هایش را به او ارائه دهید تا او متوجه شود که تمام مدت به او گوش می دادید.
6- داشتن حضور فعال: خیال پردازی را کنار گذاشته و صرفا روی سخنان مخاطبتان، تمرکز کنید.
چگونه مهارت گوش دادن را در خودمان به وجود آوریم؟
ما در بخش قبل، نکاتی را برای تقویت مهارت گوش دادن برایتان شرح دادیم. اکنون قصد داریم تا روش های پرورش دادن این توانایی را از ابتدا، مورد بررسی قرار دهیم. دلیل این امر این است که ابتدا شما باید چنین هنری را در خود پرورش دهید و بعد به تقویت آن بپردازید. روش های پرورش دادن توانایی گوش دادن یا همان مراحل گوش دادن به شرح زیر هستند:
1- دریافت: در این مرحله، باید روی حرف های گوینده تمرکز کنید. همچنین باید تلاش کنید تا همواره از تمام عوامل حواس پرتی، دوری جویید. بهتر است مطمئن شوید که هیچ عامل حواس پرتی ای در محیط اطرافتان وجود ندارد.
2- درک: تمرکز شما در مرحله ی درک، روی معنی پیامی است که مخاطبتان، قصد دارد به شما انتقال دهد. ممکن است سخنان او، پیام های مختلفی داشته باشند و یا به وضوح بیان نشوند. بهتر است همواره درک پیام مورد نظر مخاطب را در اولویت قرار داده و از قضاوت کردن او و حرف هایش طبق نظر و عقیده ی خودتان، بپرهیزید.
3- به خاطر سپردن: شما باید همواره تلاش کنید تا حرف های گوینده را به شکلی که برای خودتان مفهوم باشد، تکرار کنید تا بتوانید آن ها را به خوبی درک کرده و به ذهن خود بسپارید.
4- ارزیابی: مرحله ی ارزیابی، شامل تعیین ارزش پیام دریافتی از سخنان یک شخص است. نظرات و ارزیابی های شما به عنوان یک شنونده، ممکن است با اهداف یا نظرات گوینده متفاوت باشند.
5- پاسخگویی: این مرحله زمانی رخ می دهد که گوینده از شما بخواهد که بازخوردی به او بدهید. بازخوردها را می توان به طور کلی به دو دسته ی بازخوردهای مفصل و بازخوردهای خلاصه، تقسیم کرد.
موانع گوش دادن فعالانه کدام اند؟
برخی افراد همواره تلاش می کنند تا مهارت گوش دادن فعال را بیاموزند؛ ولی عواملی وجود دارند که مانع تحقق این موضوع می شوند.ما به بررسی این موانع پرداخته ایم:
1- پایه ی زبانی ضعیف: برای دستیابی به هنر گوش دادن فعال، باید حتما با زبان گوینده آشنا باشید. آشنا نبودن با زبان گوینده، باعث می شود که شما نتوانید معنا و مفهوم صحبت های او را درک کنید.
2- گوش دادن به صورت جزئی: هنگامی که خود را به انجام دادن چند کار به صورت همزمان مشغول سازید در واقع در حال گوش دادن ناقص یا گوش دادن به صورت جزئی هستید. این امر موجب می شود که شما نتوانید به خوبی روی سخنان گوینده تمرکز کنید و در نتیجه، ممکن است صحبت های مخاطب را به درستی و کامل نشنوید.
3- علاقه نداشتن: نداشتن علاقه به سخنان یک شخص، یکی از مهم ترین موانع گوش دادن فعال است. زبان بدن شما مانند حالت چهره، عدم علاقه و عدم گوش دادن فعال شما را به مخاطبتان انتقال می دهد.
4- قضاوت یا پیش داوری: قضاوت کردن گوینده طبق ظاهر، لباس، نوع گفتار، زبان و… سبب این می شود که شما نتوانید به توانایی گوش دادن فعال دست یابید. این نکته، نوعی ضعف شخصیتی است که بر برقراری تعاملات و ارتباطات بین افراد، تاثیر می گذارد.
5- داشتن حس منفی نسبت به گوینده: احساسات عاطفی و روانی شما نسبت به یک گوینده بر میزان موفقیت شما در گوش دادن فعال سخنان او، تأثیر گذار هستند. برای مثال اگر شما از گوینده ای خوشتان نیاید و نظراتتان با نظرات او مخالف باشند، ممکن است به تحریف یا تفسیر نادرست سخنان او اقدام کنید.
سخن نهایی
ما در این مقاله، نکاتی را در مورد مهارت گوش دادن فعالانه و نحوه ی تقویت آن، مورد بررسی قرار دادیم. فراموش نکنید که کسب این مهارت، تنها با خواندن کتاب ها یا دیدن انواع ویدیو های آموزشی مرتبط با این زمینه، ممکن نیست؛ بلکه باید برای کسب این هنر، یادگیری چابک را نیز در آن پیاده سازی کنید. فرایند یادگیری چابک، یعنی یادگیری این توانایی، باید به صورت شخصی سازی شده و مولتی مدیا باشد. همچنین می توان این فرایند را در قالب جلسات فردی و گروهی کوچینگ توسعه ی فردی نیز به انجام رساند. امیدواریم بتوانید از ترفند خوب گوش دادن برای لذت بردن، یاد گرفتن، درک کردن و… به خوبی استفاده کنید.
- در بتاتیک میتونی مهارت های شغلی و نرم مورد نیاز برای ورود به بازار کار رو در خودت توسعه بدی! زمان رو از دست نده
