یکی از مهارت های مهمی که هر شخص باید بر آن تسلط داشته باشد، مهارت گوش دادن است. شاید این سؤال برایتان پیش بیاید که مهارت گوش دادن چیست؟ می توان گفت به طور کلی مهارت گوش دادن، مهارتی برای برقرار کردن روابط اجتماعی قوی با دیگران می باشد. لازم به ذکر است که گوش دادن با شنیدن فرق دارد. ما در این مقاله، قصد داریم تا به بررسی مهارت گوش دادن فعالانه و نحوه ی تقویت آن و همچنین مزایای آن، بپردازیم. توصیه می کنیم شما نیز برای آموختن هر چه بهتر این مهارت و آشنا شدن بیشتر با آن در ادامه ی این مقاله با ما همراه باشید.
فهرست مطالب
تو شنونده موثر هستی؟
گوش دادن فعال چیست؟
گوش دادن فعال، یک مهارت اجتماعی بسیار مهم می باشد. شما می توانید به کمک مهارت گوش دادن فعالانه، ارتباطات موفقی را با دیگران ایجاد کرده و روابط اجتماعی خودتان را بهبود دهید. این امر نیز به نوبه ی خود، باعث ایجاد همدلی و صمیمیت بین افراد می شود. می توان گفت که گوش دادن فعال، کلید اصلی همه ی ارتباطات اثر گذار است. این مهارت، همچنین باعث می شود که افراد بتوانند هسته ی اصلی یک موضوع را مشخص کرده و با عمق و تفکر بیشتری به بررسی موضوع مورد نظر بپردازند. مهارت گوش دادن فعالانه، عامل اصلی ایجاد روابط مثبت با دیگران به شمار می رود.
گوش دادن و شنیدن چه تفاوت هایی دارند؟
همان طور که در ابتدای این مقاله نیز ذکر کردیم، مهارت گوش دادن با مهارت شنیدن، یکسان نیست و تفاوت هایی دارد. شنیدن، یک مهارت کاملاً فیزیولوژیک است که توسط فعال شدن سنسورهای شنوایی و توسط گوش انسان، صورت می گیرد. بهتر است بدانید که در گوش دادن فعالانه نیز، شنیدن اتفاق می افتد؛ ولی این شنیدن با تجزیه و تحلیل ذهن و به طور کلی فعالیت های ذهنی، همراه است. این فعالیت ها و تجزیه و تحلیل های ذهنی، همگی در مغز انجام می شوند. شنیدن، نوعی دیدن بدون توجه عمیق است. این در حالی است که گوش دادن فعال، شامل دیدن همراه با توجه می شود که این نوع دیدن و توجه، درک و فهم شخص را افزایش می دهد.
هدف از گوش دادن به صورت فعالانه چیست؟
گوش دادن فعالانه، مهارتی است که برای دستیابی به اهداف خاصی اتفاق می افتد. شما می توانید با گوش دادن فعال یک موضوع یا سؤال، بهتر تصمیم گیری کرده یا پاسخ درست تری را بدهید. همچنین گوش دادن فعال، باعث می شود که بتوانید خودتان را بهتر با محیط انسانی وفق دهید. فراموش نکنید که در صورتی که از مهارت گوش دادن فعالانه غافل شوید، ارتباطات شما محدود، دشوار و ناقص خواهند بود. اگر شما به مهارت گوش دادن فعال بها دهید، دیگران را ترغیب می کنید تا افکارشان را بیان کنند. این امر نیز به نوبه ی خود، باعث استحکام و تقویت تعامل ها و ارتباطات مثبت می شود.
بدون مهارت گوش دادن فعال، شما معمولاً نمی توانید واقعیت کنونی یا اهداف افراد را کشف و شناسایی کنید. یکی دیگر از اهداف گوش دادن فعال، این است که برای شما این امکان را به وجود می آورد که در مواقع لزوم، سؤالات خوبی را بپرسید و اطلاعات جالبی را کسب نمایید. می توان گفت به طور کلی کیفیت توجه کردن شما، کیفیت تفکر مخاطبانتان را تعیین می کند. شما می توانید از طریق گوش دادن فعالانه به راه حل های مناسبی دست یابید. همچنین این مهارت به شما کمک می کند که از طریق درک شرایط و احساسات دیگران، اعتمادسازی کنید. یکی از مهم ترین اهداف گوش دادن به صورت فعالانه، ارائه ی پاسخ هایی همراه با بصیرت یا بینش کامل است.
دلایل اهمیت داشتن مهارت گوش دادن فعالانه
همان طور که در ابتدای این مقاله نیز گفتیم، مهارت گوش دادن فعالانه، تأثیرات مثبتی را بر بسیاری از جنبه های اساسی و مهم زندگی می گذارد. ما در زیر، چند مورد از تأثیرات مثبت مهارت گوش دادن فعال بر جوانب مهم زندگی را شرح داده ایم که دلایل اهمیت داشتن مهارت گوش دادن فعالانه را به وضوح نشان می دهند:
1- تأثیر مثبت بر روابط اجتماعی: توانایی شما در برقراری ارتباط با دوستان یا اعضای خانواده، یک مهارت اجتماعی ارزشمند می باشد. این مهارت باعث می شود که شما با صبر و حوصله به سخنان دیگران گوش دهید و زمانی به آن ها پاسخ یا راهکارهایی ارائه کنید که خودشان، واقعا دوست دارند شنیده شوند. بهتر است بدانید که در پروسه ی گوش دادن به صورت فعال، مکالمه بیشتر باید در مورد مخاطب باشد نه خود شما! این نکته به خصوص در زمانی که مخاطب شما یک مشکل عاطفی دارد، بیشتر اهمیت می یابد.
2- ایجاد تأثیرات مثبت در محل کار: توانایی گوش دادن فعال به خصوص در مشاغلی که جنبه ی ارتباطی یا نظارتی دارند، حائز اهمیت می باشد. این مهارت در این گونه مشاغل، باعث می شود که شما بتوانید مسائل و مشکلات را به بهترین شکل درک کرده و راهکارها یا راه حل های مناسبی را ارائه دهید. همچنین باعث ایجاد شدن همکاری بهتر میان شما و سایر همکارانتان نیز می شود و میزان صبوری شما را نیز به نمایش می گذارد.
3- داشتن تأثیرات مثبت در جامعه: شما می توانید از طریق تکنیک های مربوط به گوش دادن فعال، روابط خودتان را توسعه دهید. چند مورد از تکنیک های گوش دادن فعال به شرح زیر هستند:
– شفاف سازی
– پرسیدن سؤالات باز
– تماشا کردن زبان بدن دیگران
– تأمل کردن
– جست و جو کردن.
بررسی مزایای گوش دادن فعالانه
1- شکل گیری روابط: گوش دادن فعال، باعث می شود که افراد این گونه برداشت کنند که شما برایشان ارزش و احترام قائل هستید و آن ها را به خوبی درک می کنید. این موضوع در واقع، شکل گیری تعامل و ارتباطی مثبت را رقم خواهد زد. همچنین گوش دادن به صورت فعالانه، باعث می شود که گفت و گوهای بیشتری بین شما و دیگران صورت گرفته و صمیمیت بیشتری نیز بین شما ایجاد شود. برای برقراری هر چه بهتر ارتباطات با دیگران، بهتر است در کنار گوش دادن فعالانه، بازخوردهای مناسبی را نیز در مواقع لزوم به آن ها ارائه دهید. این امر نشان دهنده ی همدلی شما و همچنین درک درست مخاطبتان می باشد.
2- کمک به خود و دیگران: شنونده ی فعال بودن نه تنها برای دیگران فوایدی دارد، برای خود شما نیز، سودمند است. دلیل این امر نیز، این است که کسی که شنونده ی فعال است، می تواند به بهترین شکل اعتمادسازی کرده و از این طریق، استحکام و پایداری روابط خود را تضمین کند.
3- به وجود آمدن ایده های جدید: سخنان هر شخص، می توانند ایده های نو و جدیدی را در ذهن شما به وجود بیاورند. شما از طریق گوش دادن به صورت فعالانه به سخنان دیگران، می توانید از بین جمله ها یا کلمات به دنیای جدید و دیگری وارد شده و ایده های خلاقانه و جدیدی را کشف و شناسایی نمایید.
لازم به ذکر است که موارد بالا، تنها تعداد اندکی از فواید خوب گوش دادن هستند و مهارت گوش دادن فعال، مزایای بسیار زیاد دیگری نیز دارد.
نحوه ی تقویت کردن گوش دادن فعالانه
شما در بخش های قبل، دیدید که گوش دادن به صورت فعال چه مزایایی دارد و چه قدر می تواند بر کیفیت زندگی هر شخص، تأثیرات مثبتی بر جای بگذارد. این امر، نشان دهنده ی اهمیت تقویت و یادگیری این مهارت است. برای تقویت مهارت گوش دادن فعال، بهتر است راهکارهای زیر را مد نظر قرار دهید:
1- پرهیز از قضاوت عجولانه: بهتر است همواره این نکته را مد نظر قرار دهید که نباید سخنان مخاطبتان را قطع کنید. این کار ممکن است باعث شود که شما نتوانید درک درستی از حرف های مخاطبتان داشته باشید و منظور او را اشتباه برداشت کنید. اجازه دهید ابتدا مخاطبتان حرفش را تمام کند و سپس شما به ارائه ی راهکارها و پاسخ دادن به پرسش ها یا سوال پرسیدن بپردازید. همچنین فراموش نکنید که باید از پیش داوری نیز بپرهیزید.
2- برقراری رابطه ی چشمی: همواره با مخاطبانتان، ارتباط چشمی برقرار کنید. برقراری این گونه ارتباط، نشان دهنده ی احترام و توجه شما به مخاطبان می باشد. تلاش کنید تا از عوامل حواس پرتی دوری کرده و توجه خودتان را به سخنان طرف مقابل، معطوف کنید.
3- سؤال پرسیدن: خوب گوش بدهید تا بتوانید سؤالات خوبی را از دیگران بپرسید. این کار، نشان دهنده ی اهمیت قائل شدن شما برای سخنان دیگران است.
4- تأیید گوینده در زمان گوش دادن به سخنان او: سعی کنید با کلماتی همچون “موافقم” یا “دقیقا”، سخنان طرف مقابل را تأیید کنید. این امر، نشان دهنده ی درک سخنان طرف مقابل است.
5- خلاصه کردن سخنان دیگران: بعد از اتمام سخنان شخص مقابل، خلاصه ای از حرف هایش را به او ارائه دهید تا او متوجه شود که او را به درستی درک کرده اید.
6- داشتن حضور فعال: خیال پردازی را کنار گذاشته و صرفأ روی سخنان مخاطبتان، تمرکز کنید.
روش های پرورش دادن مهارت گوش دادن
ما در بخش قبل، نکاتی را برای تقویت مهارت گوش دادن برایتان شرح دادیم. اکنون قصد داریم تا روش های پرورش دادن این مهارت را از ابتدا، مورد بررسی قرار دهیم. دلیل این امر نیز، این است که ابتدا شما باید چنین مهارتی را در خود پرورش دهید و بعد به تقویت آن بپردازید. روش های پرورش دادن مهارت گوش دادن یا همان مراحل گوش دادن به شرح زیر هستند:
1- دریافت: شما در این مرحله، باید روی حرف های گوینده تمرکز کنید. همچنین باید تلاش کنید تا همواره از تمام عوامل حواس پرتی، دوری جویید. بهتر است مطمئن شوید که هیچ عامل حواس پرتی ای در محیط اطرافتان وجود ندارد.
2- درک: تمرکز شما در مرحله ی درک، روی معنی پیامی است که مخاطبتان، قصد دارد به شما انتقال دهد. ممکن است سخنان مخاطبتان، پیام های مختلفی داشته باشند و یا به وضوح بیان نشوند. بهتر است همواره درک پیام مورد نظر مخاطب را در اولویت قرار داده و از پیش داوری و قضاوت او و حرف هایش طبق نظر و عقیده ی خودتان، بپرهیزید.
3- به خاطر سپردن: شما باید همواره تلاش کنید تا حرف های گوینده را به شکلی که برای خودتان مفهوم باشد، تکرار کنید تا بتوانید آن ها را به خوبی درک کرده و به ذهن خود بسپارید.
4- ارزیابی: مرحله ی ارزیابی، شامل تعیین ارزش پیام دریافتی از سخنان یک شخص می باشد. نظرات و ارزیابی های شما به عنوان یک شنونده، ممکن است با اهداف یا نظرات گوینده متفاوت باشند.
5- پاسخ گویی: این مرحله زمانی رخ می دهد که گوینده از شما بخواهد که بازخوردی به او بدهید. بازخوردها را می توان به طور کلی به دو دسته ی بازخوردهای مفصل و بازخوردهای خلاصه، تقسیم کرد.
موانع گوش دادن فعالانه کدام اند؟
برخی افراد همواره تلاش می کنند تا مهارت گوش دادن فعال را بیاموزند؛ ولی عواملی وجود دارند که مانع تحقق این امر می شوند. ما موانع رایج شنیدن یا گوش دادن فعال را در زیر شرح داده ایم:
1- پایه ی زبانی ضعیف: برای دستیابی به مهارت گوش دادن فعال، باید حتما با زبان گوینده آشنا باشید. آشنا نبودن با زبان گوینده، باعث می شود که شما نتوانید معنا و مفهوم صحبت های او را درک کنید.
2- گوش دادن به صورت جزئی: هنگامی که خود را به انجام دادن چند کار به صورت هم زمان مشغول سازید در واقع در حال گوش دادن ناقص یا گوش دادن به صورت جزئی هستید. این امر باعث می شود که شما نتوانید به خوبی روی سخنان گوینده تمرکز کنید و در نتیجه، ممکن است صحبت های مخاطب را به درستی و کامل نشنوید.
3- علاقه نداشتن: نداشتن علاقه به سخنان یک شخص، یکی از مهم ترین موانع گوش دادن فعال می باشد. زبان بدن شما مانند حالت چهره، عدم علاقه و عدم گوش دادن فعال شما را به مخاطبتان انتقال می دهد.
4- قضاوت یا پیش داوری: پیش داری و قضاوت گوینده طبق ظاهر، لباس، نوع گفتار، زبان و… باعث می شود که شما نتوانید به مهارت گوش دادن فعال دست یابید. این نکته، نوعی ضعف شخصیتی است که بر برقراری تعاملات و ارتباطات بین افراد، تأثیر می گذارد.
5- داشتن حس منفی نسبت به گوینده: احساسات عاطفی و روانی شما نسبت به یک گوینده بر میزان موفقیت شما در گوش دادن فعال سخنان او، تأثیر گذار هستند. برای مثال اگر شما از گوینده ای خوشتان نیاید و نظراتتان با نظرات او مخالف باشند، ممکن است به تحریف یا تفسیر نادرست سخنان او اقدام کنید.
سخن نهایی
ما در این مقاله، نکاتی را در مورد مهارت گوش دادن فعالانه و نحوه ی تقویت آن، مورد بررسی قرار دادیم. فراموش نکنید که کسب این مهارت، تنها با خواندن کتاب ها یا دیدن انواع ویدئوهای آموزشی مرتبط با این زمینه، ممکن نیست؛ بلکه باید برای کسب این مهارت، یادگیری چابک را نیز در آن پیاده سازی کنید. فرایند یادگیری چابک، یعنی یادگیری این مهارت، باید به صورت شخصی سازی شده و مولتی مدیا باشد. همچنین می توان این فرایند را در قالب جلسات فردی و گروهی کوچینگ توسعه ی فردی نیز به انجام رساند. امیدواریم نکات گفته شده در این مقاله، برایتان مفید و کاربردی واقع شوند.
- در بتاتیک میتونی مهارت های شغلی و نرم مورد نیاز برای ورود به بازار کار رو در خودت توسعه بدی! زمان رو از دست نده
