امروزه بیشتر شرکت‌ها برای استخدام کارمندان آینده خود از آزمون‌های معتبر و قانونی استفاده می‌کنند تا بتوانند مهارت‌های کارمندان آینده خود را در زمینه‌های مختلف ارزیابی کنند. یکی از بهترین آزمون‌ها در حیطه استعدادیابی، تست توانایی شناختی است.
در حقیقت آزمون توانایی شناختی یک راه عالی برای بررسی اطلاعات پایه در خصوص مهارت سنجی و استعدادیابی افراد است تا کارفرما بتواند راحت‌تر تشخیص دهد که فرد موردنظر برای موقعیت کاری مناسب است یا خیر.
در این مطلب قصد داریم به‌طور کامل توضیح دهیم که تست توانایی شناختی چیست؟ چه انواعی دارد؟ و استفاده از این تست چه مزیت‌ها و معایبی را با خود به‌همراه می‌آورد. بنابراین تا انتهای مطلب همراه ما باشید.
فهرست مطالب
آزمون های توانایی شناختی چیست؟
منظور از آزمون توانایی شناختی چیست؟
در تست‌های توانایی شناختی، توانایی‌های ذهنی و عملکردهای شناختی افراد مورد ارزیابی قرار می‌گیرد. با این سبک از آزمون‌ها شرکت‌ها می‌توانند راحت‌تر توانایی‌های کارمند آینده خود را بررسی کنند و تشخیص دهند که تا چه اندازه کارمند موردنظر برای موقعیت شغلی مناسب است.
آزمون‌های توانایی شناختی تحت عنوان توانایی کلی ذهن یا GMA نیز شناخته می‌شوند و می‌توانند در حالت کلی توانایی استدلال، حافظه و ادراک فرد متقاضی شرکت در آزمون را مورد ارزیابی قرار دهند.
بعضی از تست‌های توانایی شناختی تنها بر یک مهارت خاص مثلا استدلال اعداد تمرکز دارند، در حالی که بعضی دیگر سطح شناخت فرد را بر اساس طیف متنوعی از سوالات مورد بررسی قرار می‌دهند.
همچنین تست‌های توانایی شناختی اغلب زمانبندی دارند و فرد باید طبق استدلال‌های موجود در ذهن خود به سوالات سریع پاسخ دهد.
چه مواردی در تست توانایی شناختی بررسی می‌شود؟
آزمون‌های توانایی شناختی می‌توانند توانایی‌های ذهنی داوطلب را در دسته‌های مختلف مورد ارزیابی قرار دهند. این تست‌ها دانش شما را در موضوعات مختلف به چالش نمی‌کشند، بلکه نحوه تفکرتان را مورد بررسی قرار می‌دهند.
در یک کلام، آزمون‌های توانایی شناختی برای ارزیابی مهارت‌های ذهنی آزمون‌دهنده است، موارد زیر از جمله گزینه‌هایی است که در آزمون مورد بررسی قرار می‌گیرد:
- توجه به جزئیات: داوطلب آزمون هنگام مواجه با سوال جدید تا چه اندازه به جزئیات موجود توجه می‌کند؟
- توانایی حل مساله: داوطلب آزمون چقدر می‌تواند از اطلاعات موجود برای تصمیم‌گیری درست استفاده کند؟
- تفکر انتقادی: داوطلب آزمون چقدر قادر است مسائل منطقی را حل کند و تحلیلی فکر کند؟
- استدلال عددی: داوطلب آزمون چقدر می‌تواند اعداد را به‌درستی تفسیر کند؟
- درک مطلب: آیا داوطلب به نکات کلیدی متن پی می‌برد؟
- استدلالی فضایی: فرد آزمون‌دهنده چقدر می‌تواند روابط فضایی بین اشیا یا فضا را درک کند، به خاطر بسپارد و استدلال کند؟
در استخدام کارمندان، آزمون توانایی شناختی می‌تواند احتمال مناسب بودن متقاضی دریافت شغل را برای موقعیت شغلی موردنظر مورد ارزیابی قرار دهد.
- برای کارمندان ارشد، توانایی دواطلب آزمون برای تصمیم‌گیری‌های پیچیده با وجود عوامل زیاد بررسی می‌شود.
- برای کارمندان تازه کار، می‌توانند دواطلب‌هایی با پتانسیل بالا را شناسایی کنند. افرادی که می‌توانند خیلی سریع موضوعات جدید را یاد بگیرند، اما تا به الان فرصتی در اختیار نداشته‌اند.
نحوه ارزیابی تست توانایی شناختی
تست‌های توانایی شناختی معمولا چند گزینه‌ای هستند و سبک سوال‌ها به‌طور معمول در چند دسته درک مطلب، ریاضی و پازل قرار می‌گیرد. البته آزمون توانایی شناختی چندین نوع دارد و متناسب با هر کدام سوال‌ها متغیر است.
دقت داشته باشید، سوال‌های این آزمون‌ها اصلا سخت نیست، اما از آن جایی که برای آزمون محدودیت زمانی تعیین می‌شود، داوطلب باید به سرعت پاسخ صحیح را انتخاب کند. در بیشتر موارد، آزمون‌های توانایی شناختی تنها بین 10 تا 30 دقیقه زمان می‌برند.
البته زمان گذاشتن برای این آزمون‌ها بدون علت نیست، چون در دنیای واقعی باید در روز صدها بار تصمیم‌گیری کنیم و طبیعتا به تصمیم‌های درست و منطقی نیاز داریم و گرفتن تصمیم‌های اشتباه می‌تواند بقیه جوانب زندگی ما را در طول روز تحت‌تاثیر قرار دهد.
حال طبق نتیجه آزمون کارفرما می‌تواند کارمندان آینده خود را تعیین کند. برای مثال، اگر داوطلب بتواند از 25 سوال به حداقل 20 سوال پاسخ صحیح دهد در شرکت مورد نظر استخدام می‌شود.
همچنین، امکان مقایسه داوطلب‌های آزمون بایکدیگر به‌وجود می‌آید. برای مثال می‌توانید داوطلب‌هایی با درصد بیشتر از 50 را در یک گروه قرار دهید و سپس بین آن‌ها فرد مناسب را انتخاب کنید.
مزیت‌های استفاده از آزمون توانایی شناختی
اما به‌راستی به‌کارگیری آزمون‌های توانایی شناختی چه مزیت‌هایی را با خود به‌همراه می‌آورد. در واقع تست توانایی شناختی روشی موثر برای استعدادیابی و مهارت سنجی است تا در نهایت کارفرما بتواند کادری متشکل از کارمندان موفق تشکیل دهد. این ابزار به عنوان یک ابزار ارزیابی قبل از استخدام، مزیت‌های فراوانی برای کارفرمایان دارد:
- امکان شناسایی افراد با عملکرد بالا: نمره بالا در آزمون می‌تواند توانایی داوطلب را برای دستیابی به اهداف تیم نشان دهد و وجود چنین فردی طبیعتا در بهبود عملکرد تیم تاثیرگذار است. در حقیقت با این آزمون، شناسایی افراد با پتانسیل بالا امکان‌پذیر است.
- امکان استفاده برای طیف وسیعی از مشاغل: از آن جایی که این آزمون‌ها توانایی‌های ذهنی داوطلب را مورد ارزیابی قرار می‌دهند، صرفا برای یک موقعیت شغلی خاص مورد استفاده قرار نمی‌گیرند و نتیجه آزمون می‌تواند استعداد یک داوطلب را برای موقعیت‌های کاری مختلف نشان دهد.
- هزینه مقرون به‌صرفه: تقریبا بیشتر این آزمون‌ها در مقایسه با دیگر راه‌های ارزیابی، مقرون به‌صرفه هستند و به‌طور معمول هزینه‌ای ندارند.
- امکان استفاده آسان: استفاده از این آزمون‌ها به دستورالعمل خاصی احتیاج ندارد و درک سوالات و نحوه انجام آزمون بدون شک برای داوطلبان آسان است. آزمون‌ها نیز در دو قالب حضوری و آنلاین وجود دارند.
معایب استفاده از آزمون توانایی شناختی
همیشه یک تست جنبه‌های مثبت و منفی دارد و تست توانایی شناختی نیز از این قاعده مستثنی نیست. در حقیقت با آگاهی از معایب این آزمون می‌توانید با دقت بیشتری ارزیابی‌های نهایی را مورد بررسی قرار دهید و از نتیجه آزمون عادلانه استفاده کنید. از بعضی از جنبه‌های منفی آزمون می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- امکان دارد تاثیر مطلوبی نداشته باشد: بعضی از آزمون‌های روانشناختی به‌دلیل دخیل شدن سلیقه طراحان آزمون، امکان دارد نسبت به نژادهای مختلف و جنسیت‌ها سوگیری‌های خاصی داشته باشند.
- امکان دارد پاسخ آزمون تمام جوانب را مورد بررسی قرار ندهد: امکان دارد در آزمون به تمام جوانب برای موقعیت‌های شغلی پرداخته نشود. برای مثال، بررسی جنبه‌های مختلف مثل اخلاق کاری، ارتباطات بین فرد و توانایی رهبری تیم در این آزمون امکان‌پذیر نیست به همین دلیل برگزاری این آزمون به تنهایی توصیه نمی شود.
انواع تست توانایی شناختی
در روند استخدامی، کارفرما می‌تواند از یک نوع آزمون توانایی شناختی یا چندین نوع مختلف استفاده کند تا بتواند ارزیابی طیف متنوعی از مهارت‌های داوطلب آزمون را مورد بررسی قرار دهد. در هر یک از انواع تست روانشناختی به مسائل متنوعی پرداخته می‌شود تا مهارت‌های فرد در زمینه‌های مختلف بررسی شود که در ادامه به بررسی انواع آن می‌پردازیم:
استدلال کلامی
آزمون‌ها بر مبنای استدلال کلامی، توانایی داوطلب را در پردازش، درک و تفسیر اطلاعات متنی ارزیابی می‌کند. در واقع در این تست، از داوطلب می‌خواهند که تطابق کلمات را با مترادف‌ها انجام دهد، از نکات کلیدی متن برای پی بردن به خواسته سوال پی ببرد و به سوالات چند گزینه‌ای براساس متن پاسخ دهد.
سبک استدلال کلامی آزمون توانایی شناختی یک روش خوب برای ارزیابی توانایی آزمون‌دهنده در پردازش مسیرهای مختلف و درک اطلاعات جدید است.
استدلال عددی
آزمون استدلال عددی بر این مورد تمرکز دارد که یک فرد تا چه اندازه قادر است اعداد را به درستی تفسیر و تجزیه و تحلیل کند، در حقیقت سبک سوالات بر انجام عملیات پایه ریاضی و تشخیص الگوهای عددی تمرکز دارد.
در سبک سوالات آزمون استدلال عددی، همچنین از داوطلب می‌خواهند طبق یک نمودار یا دنباله به سوال پاسخ دهد. این سبک از آزمون در مواقعی مفید است که متقاضی دریافت موقعیت شغلی به مهارت ریاضی برای تجزیه و تحلیل داده‌ها نیاز دارد.
سرعت یادگیری مسائل جدید
در این سبک از آزمون سرعت یادگیری و تسلط فرد برای درک یک مفهوم جدید مورد ارزیابی قرار می‌گیرد. در این تست‌ها نحوه واکنش فرد به موقعیت‌های جدید، توانایی حل مشکل و همچنین استفاده از تجریبات گذشته فرد سنجش می‌شود.
همان‌طور که رفته رفته نیروی کار پیشرفته می‌شود و بدون شک یک کسب‌وکار به کارمندان در حوزه‌های کاری مختلف نیاز دارد، حال وقتی کارمندان بتوانند مفاهیم جدید را به سرعت یاد بگیرند، تاثیر زیادی بر موفقیت کلی تیم می‌گذارد. با بررسی پاسخ این سبک از تست‌ها می‌توان افراد با پتانسیل بالا را انتخاب کرد.
ادراک
آزمون‌های روانشناختی همچنین می‌توانند میزان دقت و سرعت افراد را در جمع‌آوری اطلاعات سنجش کنند. سوالات نوع ادراک آزمون، اغلب روی حافظه، سرعت و دقت تمرکز دارند.
برای مثال به داوطلب آزمون تصاویر را برای مدت زمان مشخصی نشان می‌دهند و سپس بعد از حذف تصویر در مورد آن سوالاتی مطرح می‌کنند.
استدلال منطقی
در این سبک از آزمون‌ها معمولا در اختیار فرد آزمون‌دهنده، اطلاعاتی قرار می‌دهند و سپس داوطلب به آن اطلاعات برای توضیح سناریوهای مختلف نیاز پیدا می‌کند.
برای مثال یک سبک از سوالات این آزمون به این صورت است که اگر X، Y و Z صحیح است، کدام یک از عبارت‌های زیر صحیح هستند؟ وقتی داوطلب به این تست‌ها درست پاسخ می‌دهد، یعنی از مهارت حل مساله، سنجش ریسک و اولویت‌بندی خوبی برخوردار است.
بتاتیک یک پلتفرم هوشمند هدایت شغلی است که کارفرماها می‌توانند برای جذب و استخدام کارجویان از این پلتفرم کمک بگیرند. در این پلتفرم آزمون واندرلیک که یکی از انواع تست های توانایی شناختی است برای مهارت سنجی کارجویان مورد استفاده قرار می‌گیرد و یک راه عالی برای ارزیابی متقاضیان است.
سخن نهایی
بنابراین همان‌طور که دیدید آزمون توانایی شناختی، انواع مختلفی دارد و کارفرماها می‌توانند مطابق خواسته خود یک سبک یا چندین نوع آن را برای مهارت سنجی و استعدادیابی متقاضیان استخدامی شرکت انتخاب کنند.
در واقع این آزمون می‌تواند کمک شایانی به روند استخدامی کند و افراد مناسب برای جایگاه شغلی موردنظر انتخاب شوند، در این شرایط بدون شک کارمند نیز وقتی در موقعیت کاری متناسب با استعدادهای خود قرار بگیرد، عملکرد بهتری از خود نشان می‌دهد.
- در دنیایی که سرعت تغییرات آن بسیار بالاست، صرفا این داده ها هستند که می توانند تصمیم درست را شناسایی می کنند. اینجا هوش مصنوعی بتاتیک همقدم شما خواهد بود تا از جریان داده ها عقب نمانید!
