هوش مصنوعی (AI) به‌عنوان یکی از حوزه‌های پر رونق و نوآورانه در علوم کامپیوتر و مهندسی نرم‌افزار، به‌طور مداوم توجه محققان و صنعت‌گران را به خود جلب کرده است. با پیشرفت روزافزون فناوری‌های هوش مصنوعی، نیاز به متخصصان و کارشناسان در این زمینه نیز بیشتر می‌شود. در این مقاله، به بررسی شغل متخصص هوش مصنوعی، فرصت‌ها و چالش‌های آن خواهیم پرداخت.
فهرست مطالب
چه شغلی مناسب من است؟
معرفی شغل متخصص هوش مصنوعی
هوش مصنوعی به‌عنوان زیرشاخه‌ی مهندسی نرم‌افزار شناخته می‌شود؛ بنابراین می توان گفت که سبک زندگی صاحبان این دو حرفه کاملاً مشابه است. مانند مهندسان نرم‌افزار کارفرمایان از متخصصان هوش مصنوعی انتظار دارند که برنامه‌نویسانی ماهر و آشنا با ابزارهای مهندسی نرم‌افزار مانند IDEs، GitHub و Docker باشند. تفاوت اصلی این است که متخصصان هوش مصنوعی عمدتاً روی ساخت برنامه‌هایی متمرکز هستند که منابع لازم را برای رایانه‌ها برای توانایی خودآموزی فراهم می‌کنند. عموما افراد تفاوت دو عنوان شغلی دانشمند داده (Data Scientist) و متخصص هوش مصنوعی را تا حدی یکی می دانند. ممکن است نام دانشمندان داده را شنیده باشید، به‌ویژه پس از آنکه مدرسه‌ی کسب‌وکار هاوارد (Harvard Business School) آن را مسیر شغلی جذاب قرن بیست‌ویکم نامید. در مقایسه با دانشمندان داده، متخصصان هوش مصنوعی در لایه اجرایی یک پروژه فعال هستند. در حقیقت یک دانشمند داده، اطلاعات و داده‌ها را برای رسیدن به یک بینش تجاری تجزیه‌وتحلیل می‌کند، درحالی‌که یک متخصص هوش مصنوعی داده‌ها را به محصول تبدیل می کند. به عبارت ساده تر یک متخصص هوش مصنوعی بیشتر روی نوشتن کدهایی متمرکز است که مدل‌های علم داده نظری را می‌گیرد و از آنها برای تولید یک محصول یادگیری ماشین استفاده می‌کند؛ بااین‌حال مسئولیت‌های یک متخصص هوش مصنوعی ممکن است بسته به دو عامل کلیدی تغییر کند: ۱. اندازه‌ی سازمان؛ ۲. نوع پروژه.
معرفی مشاغل در بتاتیک
وظایف متخصص هوش مصنوعی
- طراحی، تحقیق و توسعه‌ی پایپلاین یادگیری ماشین مقیاس‌پذیر
- ایجاد نمونه‌های اولیه دیتا ساینس
- یافتن منابع و استخراج مجموعه‌داده‌هایی که برای مقابله با مشکل مدنظر مناسب هستند؛ این کار ممکن است با همکاری مهندسان داده انجام شود
- اطمینان از کیفیت خوب داده‌هایی که استخراج شده‌اند و پاک‌سازی آنها
- استفاده از تجزیه‌وتحلیل آماری برای بهبود کیفیت مدل‌های یادگیری ماشین
- ساخت پایپ لاین داده و مدل
- مدیریت زیرساخت مورد نیاز برای رساندن یک مدل به مرحله‌ی تولید
- استقرار مدل‌های یادگیری ماشین
- نظارت بر سیستم‌های یادگیری ماشین در فرایند تولید و بازآموزی آنها در صورت لزوم
- ساخت فریم‌ورک‌های یادگیری ماشین
و …
فرصت‌های این شغل
- رشد سریع: صنعت هوش مصنوعی در حال رشد سریع است و نیاز به متخصصان ماهر در این زمینه را دارد. و باید در نظر گرفت که ایجاد الگوریتم‌ها و مدل‌های جدید، تحلیل و بهینه‌سازی داده‌ها، و توسعه فناوری‌های هوش مصنوعی، فرصت‌های شغلی فراوانی را برای متخصصان ایجاد می‌کند.
- حوزه‌های کاربردی متنوع: شغل متخصص هوش مصنوعی در صنایع مختلف قابل استفاده است. از صنعت خودروسازی و حمل و نقل تا بهداشت و درمان، بازاریابی و تجارت الکترونیک، هوش مصنوعی می‌تواند در همه این حوزه‌ها کاربرد داشته باشد.
- پاداش مالی: متخصصان هوش مصنوعی بر اساس تخصص و تجربه‌شان، به میزان بالایی از پاداش مالی دست پیدا می‌کنند. با رشد این صنعت، شرکت‌ها به دنبال جذب استعدادهای هوش مصنوعی هستند و آمادگی برای ارائه حقوق و مزایای جذاب را نیز خواند داشت.
چالش های این شغل
- رقابت شدید: رشد سریع هوش مصنوعی باعث شده است که رقابت در این زمینه بسیار شدید شود. برای برتری و تمایز در بازار کار، متخصصان هوش مصنوعی نیاز به مهارت‌ها و تجربه‌های برتری دارند تا بتوانند مزیت رقابتی ایجاد کنند.
- پیچیدگی فنی: هوش مصنوعی یک زمینه پیچیده است و درک عمیقی از مفاهیم ریاضی و مهندسی آن نیاز است. این چالش می‌تواند برای برخی افراد سختی‌های فنی را به همراه داشته باشد.
- مسئولیت اخلاقی: استفاده صحیح از هوش مصنوعی و رعایت اصول اخلاقی در طراحی و استفاده از آن یک چالش مهم است. تصمیم‌گیری هوشمندانه برای جلوگیری از تبعیض، حفظ حریم خصوصی و اطلاعات شخصی و جلوگیری از استفاده نادرست از هوش مصنوعی از مسئولیت‌های یک متخصص هوش مصنوعی است.
مهارت های مورد نیاز یک متخصص هوش مصنوعی
یک متخصص هوش مصنوعی برای انجام وظایف خود نیاز به مهارت‌های گوناگون دارد. در زیر به برخی از مهارت‌های اساسی یک متخصص هوش مصنوعی اشاره خواهم کرد:
- مفاهیم ریاضی و آماری: متخصصان هوش مصنوعی باید درک عمیقی از مفاهیم ریاضی و آماری داشته باشند که شامل آمار، جبر خطی، نظریه احتمال و بهینه‌سازی می باشد..
- برنامه‌نویسی: متخصصان هوش مصنوعی باید توانایی برنامه‌نویسی را داشته باشند. آنها باید به زبان‌های برنامه‌نویسی مانند Python، Java یا C++ مسلط باشند و قادر باشند الگوریتم‌های هوش مصنوعی را پیاده‌سازی کنند.
- یادگیری ماشین و شبکه‌های عصبی: مفاهیم یادگیری ماشین و شبکه‌های عصبی برای یک متخصص هوش مصنوعی بسیار مهم است. آنها باید قادر باشند الگوریتم‌ها و مدل‌های یادگیری ماشین را بسازند و آنها را بر اساس داده‌های ورودی آموزش دهند.
- پردازش زبان طبیعی: متخصصان هوش مصنوعی باید درک عمیقی از پردازش زبان طبیعی داشته باشند. که شامل تحلیل و فهم متون و سیستم‌هایی که با زبان بشر تعامل می‌کنند، می‌شود.
- تجزیه و تحلیل داده: مهارت در تجزیه و تحلیل داده‌ها و استخراج الگوهای مفید از آنها برای یک متخصص هوش مصنوعی بسیار ارزشمند است. آنها باید توانایی استفاده از ابزارها و روش‌های تجزیه و تحلیل داده را داشته باشند.
در کل، متخصصان هوش مصنوعی باید دارای تخصص در حوزه‌های مختلفی از جمله ریاضیات، برنامه‌نویسی، یادگیری ماشین، پردازش زبان طبیعی و تجزیه و تحلیل داده باشند. همچنین، آنها باید توانایی حل مسائل و استفاده از روش‌های خلاقانه را داشته باشند.
علاوه بر مهارت‌های تخصصی، یک متخصص هوش مصنوعی نیز باید برخی از مهارت‌های نرم و عمومی را نیز تسلط داشته باشد. در زیر به برخی از این مهارت‌ها اشاره میکنیم:
- تفکر تحلیلی: توانایی تفکر تحلیلی و قدرت بررسی و تحلیل مسائل پیچیده و جمع‌آوری داده‌های مرتبط برای یافتن راه حل‌های بهینه از اهمیت بالایی برخوردار است.
- مهارت‌های ارتباطی: توانایی برقراری ارتباط موثر با همکاران، تیم‌های متخصص، و مشتریان از جمله مهارت‌های ضروری است. این شامل مهارت‌های گفتاری و نوشتاری، گوش دادن فعال و توانایی انتقال ایده‌ها و مفاهیم پیچیده به صورت ساده و قابل فهم است.
- همکاری و تیم‌ورک: توانایی همکاری با اعضای تیم و همکاری در پروژه‌های گروهی بسیار مهم است. توانایی به اشتراک گذاری دانش، کار در تیم‌های چند دیسیپلین، و مدیریت منابع مختلف در قالب یک تیم برای متخصصان هوش مصنوعی اساسی است.
- حل مسئله و انعطاف‌پذیری: توانایی تفکر خلاق، حل مسائل پیچیده و پیش‌بینی وقوع مشکلات احتمالی باعث می‌شود که یک متخصص هوش مصنوعی قادر به ارائه راه حل‌های نوآورانه و انعطاف‌پذیر باشد.
- مدیریت زمان: توانایی مدیریت زمان، برنامه‌ریزی موثر و توانایی اولویت‌بندی و مدیریت وظایف مختلف در پروژه‌های هوش مصنوعی از اهمیت بالایی برخوردار است.
- انگیزه و پشتکار: توانایی حفظ انگیزه و پشتکار در مواجهه با چالش‌ها، مشکلات و تسهیل‌کننده برای پیشبرد پروژه‌های هوش مصنوعی بسیار حیاتی است.
- توانایی یادگیری مداوم: هوش مصنوعی یک زمینه پویا و در حال تغییر است. بنابراین، متخصصان هوش مصنوعی باید توانایی یادگیری مداوم و دنبال کردن روندها و پیشرفت‌های جدید در این حوزه را داشته باشند.
داشتن این مهارت‌های نرم و عمومی به متخصصان هوش مصنوعی کمک می‌کند تا در محیط کاری خود موفقیت‌آمیز باشند و قادر به همکاری مؤثر و تسلط بر چالش‌های فنی و غیرفنی باشند.
تی شیپ مهارتی یک متخصص هوش مصنوعی
آینده بازار کار این تخصص در چه کشورهایی بهتر است؟
هوش مصنوعی به طور گسترده در سراسر جهان به عنوان یک حوزه رو به رشد شناخته می‌شود. با توجه به توسعه روزافزون فناوری‌های هوش مصنوعی و نیاز روزافزون صنایع به تخصص‌های مرتبط، بازار کار برای متخصصان هوش مصنوعی در بسیاری از کشورها در حال رشد است. در ادامه به برخی از کشورهایی که به عنوان مقاصد مناسب برای متخصصان هوش مصنوعی شناخته می‌شوند، اشاره می‌کنم:
- ایالات متحده آمریکا: ایالات متحده به عنوان یکی از قدرتمندترین کشورها در حوزه فناوری و نوآوری، بازار کار فراوانی برای متخصصان هوش مصنوعی ارائه می‌دهد. شرکت‌های فناوری بزرگ مانند گوگل، آمازون، مایکروسافت و فیسبوک در ایالات متحده مستقر هستند و این کشور به عنوان مرکز تحقیقات و توسعه در حوزه هوش مصنوعی شناخته می‌شود.
- کانادا: کانادا نیز به عنوان یکی از مقاصد جذاب برای متخصصان هوش مصنوعی شناخته می‌شود. کشوری با محیط کسب و کار دوستانه، دانشگاه‌های برتر و سیاست‌های مهاجرت پذیر به متخصصان هوش مصنوعی ارائه می‌دهد.
- چین: چین با جمعیت بزرگ و رشد سریع در حوزه فناوری، بازار کار قوی و رقابتی برای متخصصان هوش مصنوعی فراهم می‌کند. شرکت‌هایی مانند بایدو، علی بابا و … در چین فعالیت می‌کنند و به عنوان مرکز تولید و توسعه هوش مصنوعی شناخته می‌شود.
- انگلستان: با داشتن دانشگاه‌های برتر و مراکز تحقیقاتی معتبر، انگلستان به یکی از مقاصد پرطرفدار برای متخصصان هوش مصنوعی تبدیل شده است. لندن به عنوان یکی از مراکز فناوری و نوآوری مهم در این کشور شناخته می‌شود.
- استرالیا: استرالیا نیز یک بازار کار رو به رشد برای متخصصان هوش مصنوعی است. با داشتن دانشگاه‌های برتر و صنایع فناوری پیشرو، استرالیا به یکی از مقاصد جذاب در حوزه هوش مصنوعی تبدیل شده است.
به هر حال، باید توجه داشت که با توجه به روندهای تکنولوژیکی، بازار کار در حوزه هوش مصنوعی به طور پویا تغییر می‌کند. بنابراین، درک و پیگیری توسعه‌های جدید و داشتن مهارت‌های مورد نیاز به توانایی سازگاری با محیط کاری متناسب با این حوزه را الزامی می‌کند.
آینده هوش مصنوعی و بازار این تخصص در ایران به چه صورت است؟
هوش مصنوعی در ایران نیز به عنوان یک حوزه رو به رشد شناخته می‌شود و در سال‌های اخیر، توجه و استفاده از آن در صنایع مختلف و محققان ایرانی افزایش یافته است. با افزایش توانمندی‌ها و تکنولوژی‌های مرتبط با هوش مصنوعی، این حوزه در ایران پتانسیل رشد و توسعه بالایی دارد. در زیر به برخی جنبه‌های آینده هوش مصنوعی و بازار کار آن در ایران اشاره می‌کنم:
صنایع نوآورانه: هوش مصنوعی در صنایع نوآورانه مانند فناوری اطلاعات، رباتیک، صنعت خودرو، بهداشت و درمان و سایر صنایع مرتبط، بازار کار رو به رشدی را برای متخصصان هوش مصنوعی در ایران ایجاد کرده است. شرکت‌ها و استارتاپ‌های فعال در حوزه هوش مصنوعی در ایران رشد قابل توجهی داشته‌اند و این بازار به تدریج در حال گسترش است.
پژوهش و تحقیقات: دانشگاه‌ها و مراکز تحقیقاتی ایران نیز در زمینه هوش مصنوعی فعالیت‌های مهمی انجام می‌دهند و با توجه به استعداد و توانمندی پژوهشگران ایرانی، می‌توان انتظار داشت که این حوزه در آینده بهبود و توسعه یابد. پشتوانه قوی پژوهشی در ایران از جمله مزیت‌هایی است که می‌تواند بازار کار هوش مصنوعی را در ایران تحت تأثیر قرار دهد.
استفاده از هوش مصنوعی در خدمات و صنایع ایرانی: با افزایش آگاهی صنایع و شرکت‌های ایرانی درباره توانمندی‌های هوش مصنوعی و برتری‌های آن، استفاده از این فناوری در حوزه‌های مختلف مانند فروشگاه‌های آنلاین، بانکداری، حمل و نقل و خدمات بهداشتی و درمانی در ایران در حال افزایش است. این موضوع نیاز به تخصص‌های هوش مصنوعی را در صنایع داخلی افزایش می‌دهد.
چطور مطمئن شوم که هوش مصنوعی برای من به عنوان مسیر شغلی مناسب است؟
تصمیم‌گیری درباره انتخاب مسیر شغلی مناسب همیشه یک فرآیند مهم و پیچیده است. برای اطمینان حاصل کردن از اینکه هوش مصنوعی برای شما به عنوان مسیر شغلی مناسب است، می‌توانید مراحل زیر را دنبال کنید:
- اطلاعات به دست آوردن: با گردآوری اطلاعات درباره هوش مصنوعی، زمینه‌های کاربردی آن، فرصت‌های شغلی، نیازمندی‌های بازار کار و پیشرفت‌های اخیر در این حوزه، می‌توانید بهتر درک کنید که آیا این حوزه با علاقه‌ها و استعدادهای شما همخوانی دارد یا خیر.
- ارزیابی علاقه و استعداد: بررسی علاقه‌ها و استعدادهای شخصی خود در حوزه هوش مصنوعی می‌تواند به شما کمک کند تا متوجه شوید که آیا دارای علاقه قوی و تمایل به فعالیت در این حوزه هستید یا خیر. ممکن است علاقه به حل مسائل پیچیده، تحلیل داده‌ها، الگوریتم‌ها و مدلسازی با استفاده از هوش مصنوعی داشته باشید. برای شناسایی این بخش پیشنهاد میکنیم از طریق بتاتیک، مسیر استعدادیابی خود را طی کنید.
- آموزش و تحصیلات: بررسی نیازمندی‌های آموزشی در این حوزه و اطلاع از مهارت‌های لازم می‌تواند شما را درباره مسیر تحصیلی مناسب راهنمایی کند. ممکن است نیاز به دریافت دوره‌های تخصصی یا درجه‌های علمی بالاتر در حوزه هوش مصنوعی داشته باشید که برای پی برن به این موضوع می توانید با منتورهای متخصص در این جوزه جلسه رزرو کنید و مسیر آکادمیکی که این افراد طی کردند آگاه شوید.
- تجربه کاری: اگرچه این حوزه در حال رشد است، اما تجربه کاری در زمینه هوش مصنوعی می‌تواند شما را تقویت کند و فرصت‌های شغلی را برای شما فراهم کند. می‌توانید با شرکت در پروژه‌های کوچک، کار با استارتاپ‌ها یا شرکت در دوره‌های عملی مرتبط با هوش مصنوعی، تجربه کاری خود را بالا ببرید.
- مشاوره: مشاوره از افرادی که در حوزه هوش مصنوعی فعالیت می‌کنند، می‌تواند به شما راهنمایی کند و دیدگاه‌های مفیدی را ارائه دهد. می‌توانید با منتورها، متخصصان، اساتید دانشگاه، یا افرادی که در شغل مورد نظر شما هستند، مشورت کنید.
با توجه به این مراحل، می‌توانید تصمیمی اطمینان‌بخش‌تر درباره ادامه دادن به هوش مصنوعی به عنوان مسیر شغلی خود بگیرید. همچنین، به یاد داشته باشید که هر مسیر شغلی مزایا و چالش‌های خود را دارد و باید با توجه به علاقه‌ها، استعدادها و هدف‌های شخصی خود تصمیم‌گیری کنید.
چه منابعی برای توسعه مهارتی در این حوزه پیشنهاد می کنید؟
برای توسعه مهارت‌های خود در حوزه هوش مصنوعی، می‌توانید از منابع آنلاین زیر استفاده کنید:
- دوره‌های آموزشی آنلاین: بسیاری از پلتفرم‌های آموزشی آنلاین مرتبط با هوش مصنوعی دوره‌هایی با محتوای جامع و عملی در اختیار قرار می‌دهند. برخی از پلتفرم‌های معروف شامل Coursera، Udemy، edX و Udacity هستند. با جستجو در این پلتفرم‌ها، می‌توانید دوره‌هایی در زمینه هوش مصنوعی، یادگیری ماشین، شبکه‌های عصبی و سایر مباحث مرتبط را پیدا کنید.
- منابع آموزشی آنلاین رایگان: برخی از سازمان‌ها و دانشگاه‌ها منابع آموزشی آنلاین رایگان در زمینه هوش مصنوعی ارائه می‌کنند. برخی از منابع معروف شامل کورس آنلاین Andrew Ng در Coursera، مجموعه آموزشی Deep Learning Specialization در Coursera، و مقالات و مستندات رسمی مربوط به کتابخانه‌ها و ابزارهای هوش مصنوعی مانند TensorFlow و PyTorch است.
- گروه های آنلاین و انجمن‌ها: وجود جامعه‌های آنلاین و انجمن‌های مرتبط با هوش مصنوعی می‌تواند به شما در یادگیری و ارتباط با سایر افراد و متخصصان در این حوزه کمک کند. شما می‌توانید در این گروه ها سوالات خود را مطرح کنید و مباحث ترند را دنبال کنید.
- برخی از جامعه‌های آنلاین معروف شامل Stack Overflow، Reddit و GitHub هستند.
- مقالات و کتاب‌های تخصصی: خواندن مقالات علمی و کتاب‌های تخصصی در زمینه هوش مصنوعی می‌تواند به شما در درک عمیق‌تر از مفاهیم و تکنیک‌های مورد استفاده در این حوزه کمک کند. برخی از منابع معتبر شامل IEEE Xplore، ACM Digital Library و arXiv هستند.
- پروژه‌های عملی: شرکت در پروژه‌های عملی و تمرین‌های عملی می‌تواند مهارت‌های عملی شما را تقویت کند. می‌توانید از مسابقات و چالش‌های آنلاین مرتبط با هوش مصنوعی، مثل Kaggle، استفاده کنید.
همچنین، حضور در دوره‌ها و کنفرانس‌های حضوری و آنلاین مرتبط با هوش مصنوعی نیز می‌تواند فرصتی برای یادگیری، شبکه‌سازی و ارتقای مهارت‌های شما باشد.
سخن نهایی
همه ما برای برنامه ریزی و موفقیت در مسیر شغلی نیاز به راهنما داریم و میتوانیم از روش های مختلف به این راهنماها و راهنمایی ها دست پیدا کنیم از همین رو در این مقاله در رابطه با منتورها و مربیان شغلی صحبت کردیم تا بتوانیم تفاوت عملکرد هر کدام را به راحتی بسنجیم و برای کمک گرفتن از هرکدام از آنها، انتخاب بهتری داشته باشیم.
به طور کلی اگر چالش انتخاب عنوان شغلی و یا مسیر شغلی دارید و هنوز نمی دانید چه استعدادی دارید، اگر در برنامه ریزی بلندمدت و تعیین استراتژی شغلی مشکل دارید و یا اگر در زمان مصاحبه کاری یا تدوین رزومه چالش دارید می توانید از یک مربی شغلی کمک بگیرید
و در صورتی که بین چند عنوان شغلی و یا تخصص گیر کرده اید و نمی توانید انتخاب کنید، اگر جهت مهارت افزایی مردد هستید و نمی دانید بهترین روش برای شما چه چیزی است و اگر به دنبال کسب تجربه افراد متخصص در حوزه خودتان هستید بهتر است از یک منتور متخصص در حوزه خودتان کمک بگیرید.
- با ثبت نام در پلتفرم بتاتیک می توانید علاوه بر خودشناسی و شرکت در آزمون ها مختلف، مسیر شغلی خود را طراحی کنید و از مربیان شغلی و منتورها کمک بگیرید.
